KOAH’I TANIYIN. HAYAT SİZDEN UZAKLAŞMASIN!

T.C. SaÄŸlık Bakanlığı ve Türk Toraks DerneÄŸi, dünyada KOAH bilincini artırmak üzere kurulan GOLD (Global Initiative of ObstructiveLungDisease) ve Dünya SaÄŸlık Örgütü önderliÄŸinde ortak GARD (Global AllianceAgainstChronicRespiratoryDiseases) Türkiye Projesi kapsamında her yıl Dünya KOAH Günü etkinlikleri yaparak toplumumuzda KOAH farkındalığını ve bilincini artırmayı hedeflemektedir. Bu yıl Dünya KOAH Günü 20 Kasım 2019 olarak belirlendi. Hedefimiz KOAH’ın her yıl daha fazla kiÅŸi tarafından bilinmesi ve risk faktörü taşıyan kiÅŸilerin saÄŸlık kuruluÅŸlarına baÅŸvurmalarını saÄŸlayarak yaÅŸamlarını daha kaliteli sürdürmelerinin saÄŸlanmasıdır.

KOAH Nedir?

KOAH [Kronik (Müzmin) Obstrüktif (Tıkayıcı) AkciÄŸer Hastalığı] nefes yollarında mikroplarla oluÅŸmayan bir iltihaplanmaya baÄŸlı oluÅŸan ilerleyici bir akciÄŸer hastalığıdır.

Bu hastalık ne sıklıkta görülür?

KOAH, tüm dünyada önemli bir halk saÄŸlığı sorunu olmasına karşın, kamuoyu tarafından yeterince bilinmeyen bir hastalıktır. KOAH’ın görülme sıklığı 40 yaÅŸ üstü yetiÅŸkinlerde %15-20’dir. Bir diÄŸer deyiÅŸle toplumumuzda 40 yaÅŸ üstü her 5 kiÅŸiden birinde KOAH vardır. Oysa 10 KOAH hastasının sadece biri doktora baÅŸvurmuÅŸ ve doÄŸru tanı alabilmiÅŸtir. Bu durumda, ülkemizde bulunan 3-5 milyona yakın KOAH'lı hastanın sadece 300-500 bini kendisinde hastalık olduÄŸunu bilmektedir.

KOAH tehlikeli bir hastalık mıdır?

Küresel Hastalık Yükü Çalışması verilerine göre, KOAH yılda 2.9 milyon ölüme neden olmaktadır. Günümüzde tüm dünyada 3. ölüm nedeni haline gelen KOAH, tüm ölümlerin de %5.5’inden sorumludur. Türkiye’de solunum sistemi hastalıkları en sık görülen 3. ölüm nedenidir ve bu ölümlerin %61.5’i KOAH nedeniyledir. Toplumun KOAH konusunda yeterli bilgiye sahip olmaması, hastalığın erken tanısını ve etkin tedavisini güçleÅŸtirmektedir.

KOAH neden olur? Kimlerde Görülür?

KOAH geliÅŸimi için tüm dünyada en yaygın görülen risk faktörü tütün kullanımıdır. Sigara içenler, içmeyenlere göre, daha fazla solunumsal ÅŸikayetlere, daha fazla solunum fonksiyon kaybına ve daha yüksek KOAH ölüm oranlarına sahiptirler. DiÄŸer tip tütün kullanımı (pipo, puro, nargile vb.) ve çevresel tütün dumanı da KOAH geliÅŸimine neden olur. KOAH geliÅŸiminde genetik risk faktörlerinin rolü henüz çok iyi aydınlatılamamıştır. Bununla birlikte yapılan araÅŸtırmalarda gebelik ve çocukluk dönemindeki akciÄŸer kapasitesi geliÅŸimi üzerine özellikle yoksulluÄŸun olumsuz etkisinin yetiÅŸkin dönemde KOAH geliÅŸimine yol açan önemli bir faktör olduÄŸu gösterilmiÅŸtir. Bu nedenle toplum genelindeki eÅŸitsizliÄŸin azaltılması o toplumda yaÅŸayan kiÅŸilerde KOAH geliÅŸimini önleyen bir politikadır. Öte yandan özellikle biyomas yani odun, tezek, kök benzeri yakıtların yanmasına baÄŸlı olarak geliÅŸen iç ortam hava kirliliÄŸi ve tozlu-dumanlı iÅŸyerlerinde çalışmanın en önemli çevresel risk faktörleri olduÄŸu bilinmektedir. Benzer biçimde dış ortam hava kirliliÄŸinin de KOAH geliÅŸiminde ve KOAH hastalığının alevlenmesinde önemli rol oynadığı bilinmektedir. AraÅŸtırmalar hava kirliliÄŸinin arttığı dönemlerde KOAH’a baÄŸlı ölümlerin de arttığına iÅŸaret etmektedir. Son olarak her geçen gün önemi giderek vurgulanmaya baÅŸlayan fiziksel aktivitede azalma ve hareketsizlik de artık bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

KOAH’lı bir hastanın ÅŸikayetleri nelerdir ?

KOAH’da en sık görülen yakınmalar nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Sigara içen kiÅŸiler öksürük ve balgamı kanıksarlar ve bu nedenle doktora baÅŸvurmazlar. Nefes darlığı nedeniyle fizik aktivitede azalma ortaya çıkar. Eforda nefes darlığı çeken kiÅŸi, yol yürümek istemez, günlük iÅŸlerini azaltır, markete gitmeye çekinir ve zamanla evden çıkmamayı tercih eder hale gelir. Bu ÅŸekilde giderek artan fiziksel aktivite azalması, hastanın yaÅŸam kalitesini bozarak hastalığın ilerlemesine neden olur, sakatlık ve ölüme yol açar.

Yirmi yıl boyunca izlenen KOAH’lı olgularda haftada iki saat ve daha fazla yürüyüÅŸ yapan hastalarda hem KOAH nedeniyle hastaneye baÅŸvurularda hem de bu hastalık nedeniyle ortaya çıkan ölüm oranlarında %30-40 azalma saptanmıştır. Bu nedenle, hem bu hastalığın önlenmesi hem de ilerlemesinin engellenmesinde fiziksel aktivitenin arttırılması gerekmektedir.

KOAH tanısı nasıl konur ?

KOAH'ın tanısı, basit ve aÄŸrısız bir test olan “nefes ölçüm testi” ile kolayca konabilmektedir. KOAH’ın erken tanısı, hastalığa baÄŸlı sakatlık ve ölüm oranlarını azaltacaktır. Bu nedenle, 40 yaÅŸ üstü, sigara içmiÅŸ ya da içmekte olan ve/veya meslek icabı ya da çevresel ortam gereÄŸi tozlu ortamlarda bulunan kiÅŸilerde müzmin seyirli öksürük, balgam ve nefes darlığı yakınmalarından en az birinin bulunması halinde kiÅŸinin bir göÄŸüs hastalıkları hekimi tarafından görülüp “nefes ölçüm testini” yaptırması gerekir.

KOAH’ın tedavisi mümkün müdür ?

KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına karşı önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. KOAH’lı bir hastanın yapması gereken ilk iÅŸ sigarayı bırakmak amacıyla hekime baÅŸvurmasıdır. Sigara bağımlılığı tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bunun dışında, diÄŸer zararlı toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre aşılarının yapılması ve nefes yoluyla alınan ilaç tedavisinin yanı sıra fiziksel aktivitenin önerilmesi ve uygulanmasının saÄŸlanması; hem hastalık geliÅŸimi, hem hastalığın ilerlemesi ve kötü sonuçlarının önlenmesinde önemli bir adımdır. Yeterli bir fiziksel aktivite için ağır egzersizlere gerek yoktur, haftanın çoÄŸu günleri yapılan orta yoÄŸunluktaki fiziksel aktivite yeterlidir. Herkesin yapabileceÄŸi bir aktivite olan yürüyüÅŸ, düzenli fiziksel aktivitenin saÄŸladığı hemen tüm yararları saÄŸlayabilmektedir.